«Ο Κατηραμένος Όφις», Ανάλυση (4 από 6)

Λίγα ακόμη σημεία, με τυχαία σειρά:

i) Τι είναι άραγε ο Τομέας Β΄;

Στο βιβλίο δεν υπάρχει καμία σαφής εξήγηση. Μονάχα στην αλληγορική ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης αναφέρεται ότι εκεί κατοικεί το έτερον ήμισυ του Αδάμ-2. Αυτό βέβαια δε μας βοηθά και πολύ, προκειμένου να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει στον πραγματικό Τομέα Β΄ και γιατί το όνομά του πέρασε στα οράματα, στην ιστορία του πρωταγωνιστή και μέσω αυτού στην ιστορία του κόσμου όλου.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο Τομέας Β΄ φανερώνει ένα όριο, μέχρι το οποίο μπορεί να φτάσει αλλά όχι να υπερβεί ο άνθρωπος. (Κάποιοι θα πρότειναν πως φανερώνει και μέχρι πού εκτείνεται η υποκρισία των δημιουργών του κάθε «Παραδείσου»…) Ο μικρός Moses δεν κατορθώνει ποτέ να προχωρήσει πιο πέρα από εκείνο το σημείο – στην εκδοχή φυσικά που παραμένει στο αγρόκτημα, που βιάζεται κτλ. Το όριο αυτό, η πινακίδα με την παράξενη επιγραφή, πολύ αναμενόμενα, γίνεται ένας θρύλος στα μάτια του μικρού. Ελάχιστες λέξεις, χαμένες στο μυστήριο. Και ποτέ δε μαθαίνει κάτι περισσότερο για τον Τομέα Β΄, ο οποίος βρίσκεται πέρα από τις γνώσεις των θνητών. Δε μαθαίνει τίποτε ούτε καν αργότερα, όταν σαν δολοφονικός Νίκος Μανωλόπουλος επιστρέφει για να σκοτώσει. Ούτε όταν «αργότερα» -για την ακρίβεια, νωρίτερα- σαν μικρός Moses Ιωάννου δραπετεύει για να σωθεί. Ο Τομέας Β΄ παραμένει το αιωνίως «έπειτα». Μάλιστα ο αφηγητής μάς διηγείται:

«Σε όλες τις ιστορίες που θα γραφτούν και θα μιλούν για τούτη τη μέρα και αυτόν τον άνθρωπο, δε θα αναφέρεται πουθενά τι ήταν τελικά ο Τομέας Β΄. Έχει καμιά σημασία όμως; Χρειάζεται η γνώση τούτη προκειμένου να ενωθεί κάποιος με τον Θεό ή ίσως το Σύμπαν; Και τέλος πάντων […] αν σε κάποια από τις διάφορες εναλλακτικές πραγματικότητες ο Τομέας Β΄ ήταν το αγρόκτημα ενός γείτονα, σε κάποια άλλη μπορεί να ήταν απλά ο χώρος μιας αποθήκης του θείου. Ή ίσως μια παλιά, ξεχασμένη εκκλησία. Ή ίσως ένα νεκροταφείο. Μια παιδική χαρά. Ή ένας άδειος κόσμος».

Επομένως, κανείς δεν πρόκειται να μάθει. Μόνο να υποθέσει μπορεί. Ωστόσο, επειδή αυτή η ανάλυση γράφτηκε ως ένα «λυσάρι» με απαντήσεις και όχι για να εισάγει περισσότερη περιπλοκότητα στην ήδη υπάρχουσα, θα πω ότι στη δική μου σκέψη ο Τομέας Β΄ είναι δύο πράγματα, το ένα μεταφορικό, το άλλο όχι:

α) Πρόκειται για το σύμβολο, το ασύλληπτο διαχωριστικό τείχος, το οποίο όμως αν κάποιος υπερβεί, θα συναντήσει το άλλο του μισό, όχι οπωσδήποτε ειδικά με την ερωτική έννοια αλλά, ευρύτερα, με την υπαρξιακή. Ο πρωταγωνιστής, ο οποίος δεν είναι ούτε ετεροφυλόφιλος ούτε ομοφυλόφιλος, ο οποίος δεν ξέρει κι αυτός τι είναι, ο οποίος δεν αγάπησε ποτέ, και κυρίως δεν τον αγάπησαν, ψάχνει εκεί μια απάντηση, ένα συμπλήρωμα, μια διέξοδο. Συνήθως οι πολλοί δεν τη βρίσκουν, ούτε σε έναν «επιτυχημένο» γάμο ή σε μια σχέση. Δεν τη βρίσκουν ούτε σε μια λαμπρή καριέρα, στα ταξίδια, ή ακόμη κι αν «ακολουθήσουν το όνειρό τους». Ποτέ δε μαθαίνουν τι είναι ο Τομέας Β΄ ή πού βρίσκεται.

Η ίδια η Μαρία Οικονομοπούλου, με άλλα λόγια ο δεύτερος εαυτός του Νίκου (ή ίσως το άγνωστο Ον που του έδειχνε το όνειρο), του λέει κάπου ότι: «Ο Παράδεισος δεν ήταν μία ευκλείδεια, επίπεδη επιφάνεια. Ούτε ο φράχτης ήταν μία κάθετη λωρίδα που χώριζε στα δύο αυτή την επιφάνεια. Ο Παράδεισος ήταν στην πραγματικότητα ένας διάδρομος. Ήταν “η στενή και τεθλιμμένη οδός” εκείνου του παλιού Ευαγγελίου, που όφειλαν οι Πρωτόπλαστοι να περπατήσουν». Και λίγο παρακάτω: «Ο φράχτης που χώριζε τους δύο τομείς δε βρισκόταν, ας πούμε, κάπου στο μέσο αυτού του αδιανόητου διαδρόμου. Ήταν κι ο ίδιος ένας διάδρομος από μόνος του, ένας ακόμη δυσεπίλυτος γρίφος. Ένας διαφορετικός, παράξενος κόσμος».

Επομένως, οι περισσότεροι άνθρωποι θα αποτύχουν όχι μόνο να υπερβούν τον τρομακτικό φράχτη που οδηγεί στον Τομέα Β΄, αλλά ούτε καν θα τον βρουν (ή θα καταλάβουν τι είναι). Θα μείνουν μόνοι, χωρίς να συναντήσουν και απολαύσουν αυτό το παράξενο, υπέροχο «κάτι άλλο» που βρίσκεται εκεί. Μάλιστα, η διήγηση φτάνει στο σημείο να μας πει ότι, κοιτώντας ο Αδάμ-2, ο δυστυχισμένος, ο αιώνιος Αναζητητής, «μέσα από τα συρματοπλέγματα, που ανέβλυζαν σπίθες και θάνατο, δεν έβλεπε, όπως νόμιζε, στα πρώτα μέτρα του Τομέα Β΄ αλλά στα τελευταία του Τομέα Α΄…». Θαρρείς και τα τελειότερα όνειρά μας τελικά μας δείχνουν όχι τα «πρώτα μέτρα» ενός άλλου, καλύτερου κόσμου αλλά ξανά αυτόν εδώ, ντυμένο όμως με ελπίδα.

β) Η μη συμβολική απάντηση στο ερώτημα «τι υπάρχει στον Τομέα Β΄;» (διότι κάτι τελικά υπάρχει) είναι: Η Μαρία Οικονομοπούλου! Από πού φαίνεται όμως αυτό;

Καταρχήν, υπαινικτικά, από το ότι στον Τομέα Β΄ της αλληγορικής διήγησης κρυβόταν μια γυναίκα. (Η οποία τελικά δεν αγαπούσε τον Αδάμ-2, αλλά απλά ήθελε να ξεφύγει από τον δικό της αποπνικτικό κόσμο.) Όσο για τον Νίκο Μανωλόπουλο, η μόνη γυναίκα την οποία φαίνεται να επιθύμησε, ή καν να γνώρισε (!) στη ζωή του, ήταν η Μαρία.

Δεύτερο, πιο φανερό, σημείο είναι η σκηνή της συνάντησης με τη μητέρα και την κόρη-μωρό, στο τέλος του βιβλίου. Αφού βγει από ένα σημείο του παράξενου αυτού Τομέα, ο μικρός Moses περπατά για λίγη ώρα στον μοναδικό δρόμο που βρίσκεται εκεί, ώσπου βρίσκει τις δυο τους πλάι σε ένα δέντρο. Η μητέρα μιλά στο τηλέφωνο με μια φίλη της και λέει ότι βρίσκεται εκεί (κάνοντας βόλτα το μωρό προφανώς) περιμένοντας τον άντρα της να έρθει να τις πάρει.

Για να το πω με περισσότερη λεπτομέρεια, ο Τομέας Β΄ ήταν ένα άλλο αγρόκτημα, στο οποίο τον καιρό που υιοθετήθηκε, και στη συνέχεια βιάστηκε και κακοποιήθηκε ο μικρός Moses, είχαν το εξοχικό τους οι γονείς της Μαρίας. Η οικογένεια πήγαινε εκεί τα καλοκαίρια, αλλά και σε κάποιες άλλες ευκαιρίες. Ο Moses δε συναντήθηκε ποτέ μαζί της όσον καιρό βρισκόταν στο κτήμα, όχι μόνο επειδή αυτοί έλειπαν κατά το μεγαλύτερο τμήμα του έτους στη μόνιμη κατοικία τους στην πόλη, αλλά και επειδή περνούσε στην ηλικία τη Μαρία οχτώ ολόκληρα χρόνια. Δεν ήταν ποτέ συμμαθητές στο σχολείο, ούτε φίλοι – ίσως μόνο να συναντήθηκαν στο χωριό τυχαία. Γνωρίστηκαν αργότερα, ως ενήλικοι και συνεργάτες στην ίδια εταιρεία, σε κάποια πλούσια χώρα της Ευρώπης. Στο μοιραίο περιστατικό, όπου τον κατηγορεί για βιασμό, αυτή είναι είκοσι δύο ετών και αυτός τριάντα.

Το ενδιαφέρον εδώ είναι, ότι η οικογένεια της Μαρίας φαίνεται να μην έμαθε τίποτε για τη φριχτή περιπέτεια του μικρού Moses. Αλλά και αν κάτι κατάλαβε, δεν προσέτρεξε σίγουρα σε βοήθεια. Όπως δηλαδή και όλοι οι υπόλοιποι στο χωριό. Η δεύτερη ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια, η πιο ειρωνική, είναι ότι πάντα η Μαρία βρισκόταν κάπου εκεί κοντά, όταν ο Moses/ Νίκος κινδύνευε και υπέφερε. Με αυτήν γειτόνευε μικρός, από αυτήν προδόθηκε και καταδικάστηκε μεγάλος. Σε κάθε ηλικία, σε κάθε εναλλακτικό μέλλον.

Τελικά, το έτερόν του ήμισυ δε βρισκόταν στον Τομέα Β΄ – αυτό ήταν μια μεγάλη πλάνη. Το έτερόν του ήμισυ -όχι όμως με τη μορφή ενός έρωτα- ήταν η θετή του μητέρα, που τον είχε τόση ανάγκη, και ο θετός του πατέρας, ο οποίος, όντας ο ίδιος πολύ ικανός και σπουδαίος, θα μπορούσε να εκτιμήσει τις ιδιαίτερες ικανότητες του μικρού, και όχι να τον φοβηθεί και να φύγει, όπως ο πραγματικός του πατέρας, ή να τον βασανίσει, όπως έκανε η θεία του.

ii) Αν ξαναδιαβάσουμε το βιβλίο, παρατηρούμε πως στο πρώτο τμήμα της ιστορίας ο Νίκος δεν έχει ιδέα (ή ίσως υποκρίνεται πως δεν έχει ιδέα) για την ίδρυση της τρομοκρατικής οργάνωσης και την καταστροφή που έφερε στον κόσμο ο… εαυτός του! Γιατί; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη: Επειδή ακόμη δεν το έχει κάνει! Το όραμα αυτό, όπως είπαμε, λειτουργεί ως ένα χρονικό παράδοξο, όπου δεν είμαστε σίγουροι αν ήταν ο Νίκος Μανωλόπουλος που ΑΡΧΙΚΑ έπραξε όσα έπραξε – ή ήταν κάποιος, ένα ανώνυμο Ον, καλό όπως ο Θεός, ή ίσως κακό, ένας Κατηραμένος Όφις, που τον οδήγησε μέσω κάποιου χρονικού παραδόξου να πορευτεί σε ένα πεπρωμένο που δεν είχε ποτέ του φανταστεί.

Καθώς η διήγηση της Μαρίας Οικονομοπούλου εξελίσσεται, διαπιστώνουμε, σε αυτή την νέα ανάγνωση, πως ο Νίκος δεν έχει ιδέα ακόμη και για όσα διαδραματίστηκαν κατά την παιδική του ηλικία, την παραμονή του στο αγρόκτημα, τους βιασμούς και όλα τα υπόλοιπα. Κι αυτό ωστόσο το παράδοξο έχει μια εύκολη απάντηση: Επειδή το συνολικό όνειρο, εκείνο που περιέχει όλα τα όνειρα και όλες τις εναλλακτικές πραγματικότητες μέσα στον τεράστιο εαυτό του (ένα “Container” όνειρο, όπως θα το ονόμαζε η εγγονή του), το βλέπει ο ανήλικος εαυτός του ΠΡΟΤΟΥ συμβούν όλα αυτά. Κάποιος εξαιρετικά παρατηρητικός αναγνώστης όμως θα μας εφιστούσε την προσοχή στην άγνοια του Νίκου ακόμη και για τα προηγούμενα χρόνια του μικρού εαυτού του, την εγκατάλειψη από τον πατέρα του, την απώλεια της μητέρας του, τον εγκλεισμό στο ορφανοτροφείο. Ο Νίκος Μανωλόπουλος, αν τελικά υπάρχει αυτό το ον στα αλήθεια, για ακόμη μια φορά μοιάζει να μην έχει ζήσει, αλλά να βλέπει μέσα από τα μάτια ενός υπερκόσμιου Δημιουργού το μέλλον του και όλα τα εναλλακτικά μέλλοντα προτού έρθει στη Γη. Μήπως λοιπόν θα ήταν πολύ καλό, ωφέλιμο για όλους και φυσικά για τον ίδιο, να μη γεννηθεί καν; Εδώ, ο ίδιος εκείνος διορατικός αναγνώστης (αναρωτιέμαι αν ένας τέτοιος υπάρχει πουθενά ή πρόκειται για μια αδιανόητη περίπτωση, σαν τον Νίκο Μανωλόπουλο), έχοντας διαβάσει όλα τα προηγούμενα, θα μας πει ότι κι εδώ η απάντηση είναι προφανής: Όλα, όλο το βιβλίο, είναι το μεγάλο και παράξενο όνειρο της Isla MacLerie, μητέρας του Moses ή Νίκου, προτού τον συλλάβει μέσα στο σώμα της…

Διαβάστε ΕΔΩ τη συνέχεια του άρθρου…

[Η φωτογραφία, ευγενική χορηγία της Belinda Fewings]

Scroll to Top